گشن گیری ( تلقیح) و تکثیر :
گشن گیری ( تلقیح):چند گرده گل پایه نر به علت وجود قطرات مایع چسبنده روی تخمدان قرار میگیرند و سپس داخل تخمدان شده و سبب تلقیح تخم میگردند و پس ازمدتی تولید دانه ای به رنگ قرمزروشن یا نارنجی تیره میشود .
قشر خارجی دانه که کم و بیش گوشتی می باشد قشر داخلی سفت سنگ مانندی را می
پوشاند که داخل آن که اصطلاحا آنرا نَرَکی داخلی یا ( آندوسپرم Endosperme )
می نامند دارای تعدادی کروموزوم (n)است که پس از رسیدن دانه تامین غذائی
مورد نیاز جنین را می نماید و از پوستک چوب پنبه ای پوشیده شده است داخل آن
تخم قرار دارد و قسمتی از لپه های آن اغلب بهم چسبیده اند .
معمولا اندازه دانه ها از گردو بزرگتر نیست ولی در گونه سیکاس توآرسی
C.thouarsii که ویژه ماداگاسکار است دانه ها به بزرگی تخم غاز می رسند .
اگر بیش از یکسال از رسیدن دانه ها نگذشته باشد دانه ها به آسانی می رویند .
در آغاز رویش کلاهک انتهای ریشک پوسته را شکافته و ریشه خارج شده و بطرف
زمین متوجه میشود . ولی لپه ها در داخل دانه میمانند و از مواد غذائی موجود
در دانه تغذیه می کنند و این عمل سبب رشد گیاهک شده و به زودی اولین برگ
ظاهر می شود .
نکته بسیار جالبی که در اینجا می توان به اطلاع خوانندگان عزیز رسانید این
است که ریشه های ویژه این گیاه در زیر ریشه های عادی قرار دارند و گروه
ریشه های گوشتی دوشاخه ای ، انگشتی شکل با منظره مرجانی تمایلی به رشد به
طرف پائین ندارند و با جلبکهای آبی رنگ ، مانند ، آنابنا همزیستی دارندو
اگر این ریشه ها قطع شوند برگهای جوان به خوبی رشد خواهند کرد .
تکثیر :
زیاد کردن سیکاس Cycas به دو روش کاشتن بذر و یا قلمه زدن امکان پذیر است :
الف – کاشتن بذر : زیادکردن این گیاه بوسیله کاشتن بذر رسیده آن میسر است .
ب – قلمه زدن : اگر قسمت انتهائی تنه را قطع کرده و بعنوان قلمه در زمین
قرار دهیم ، حتی اگر چند ماهی از قطع آن گذشته باشد ، شروع به تولید ریشه
می نماید .
همچنین اگر تنه سیکاس Cycas را به قطعات کوچکی تبدیل کنیم و حتی پس از مدتی این قطعات را در خاک قرار دهیم سبز شده و ریشه می دهند .
بذر سيکاس داراي پوسته بسيار ضخيمي است كه براي سبز شدن بايد ابتدا آن را نرم کرد. اين امر به کمک اسيد سولفوريک انجام مي‌گيرد. علاوه بر اين سيکاس مقداري نياز سرمايي دارد که بايد براي گياه فراهم شود.
در روش رويشي تکثير سيکاس، از پا جوش‌هاي گياه (که همواره به فراواني يافت نمي‌شوند) استفاده مي‌شود. پا جوش‌ها در کنار گياهان مسن و در شرايط خاک مرغوب و مناسب بوجود مي‌آيند. هر پايه مسن و بالغ سيکاس بين 3 تا 7 پا جوش توليد مي‌کند. همواره كار ازدياد سيكاس مورد توجه محققين بوده است. كار كشت بافت Tissue culture و تهيه محيط‌هاي غذايي براي تكثير اين گياه بطور تخصصي انجام مي‌گيرد.
سيکاس يک گياه دو پايه است. يعني پايه‌هاي نر و پايه‌هاي ماده کاملاً از هم جدا هستند. وقتي گياه به مرحله گل دهي نزديک مي‌شود، بخش مياني گياه، برگ‌هاي پيچيده و ظريف سبز رنگي را بوجود مي‌آورد که در حقيقت حامل تخمدان و بخش مادگي گل است. گل‌هاي نر در سيکاس شکل مخروطي دارند و شبيه مخروط بازدانگان هستند. تعداد دانه‌هاي گرده در اين گياه نسبتاً زياد است ولي امکان نگهداري دانه‌هاي گرده تا حدي محدود است.
عدم توليد بذر در سيکاس به وضعيت ساختماني گياه بر مي‌گردد. اشاره شد که گياه دو پايه است ولي تعداد گل ماده در طبيعت، بيشتر است. گل‌هاي نر داراي دانه‌هاي گرده بسيار سنگين هستند و چون قابليت جا به جايي بوسيله انتقال دهنده‌ها را ندارند، در نتيجه گرده افشاني بايد بصورت مصنوعي صورت گيرد که اين امر هزينه بر و وقت گير است.
در ژاپن عادت براین دارند که این نوع قلمه ها را در خاکی که با براده آهن مخلوط شده قرار دهند و به این طریق است که به گونه سیکاس رولوتا C.revoluta نام ژاپنی سوتتیسو Soteetsoe یعنی سبزی خارج شده از آهن داده اند .
مسئول : سمیع اله خانعلی پور